Ochrona radiologiczna/Stanowiska mające istotne znaczenie dla zapewnienia BJiOR

Wstęp

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 173) w sprawie stanowisk mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz inspektorów ochrony radiologicznej, określa następujące stanowiska jako mające istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej:

• inspektor ochrony radiologicznej,
• operator reaktora badawczego,
• dozymetrysta reaktora badawczego,
• starszy dozymetrysta reaktora badawczego,
• kierownik zmiany reaktora badawczego,
• kierownik reaktora badawczego,
• z-ca dyrektora ds. bezpieczeństwa jądrowego w jednostce posiadającej reaktor badawczy,
• specjalista ds. ewidencji materiałów jądrowych,
• operator przechowalnika wypalonego paliwa jądrowego,
• kierownik składowiska odpadów promieniotwórczych,
• kierownik zakładu unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych,
• operator akceleratora stosowanego do celów innych niż medyczne, z wyłączeniem stosowanych do kontroli pojazdów,
• operator akceleratora stosowanego do kontroli pojazdów,
• operator akceleratora stosowanego do celów medycznych oraz urządzeń do teleradioterapii,
• operator urządzeń do brachyterapii.

Warunkiem nadania uprawnień do zatrudnienia na wymienionych stanowiskach jest brak przeciwwskazań zdrowotnych, stwierdzony orzeczeniem uprawnionego lekarza, posiadanie odpowiedniego wykształcenia i stażu pracy oraz zdanie egzaminu poprzedzonego szkoleniem. Do otrzymania uprawnień inspektora ochrony radiologicznej, konieczna jest dodatkowo pełna zdolność do czynności prawnych.

Prowadzenie szkoleń

Szkolenia do egzaminów na stanowiska mające istotne znaczenie dla zapewnienia BJiOR mogą prowadzić jednostki, które znajdują się w rejestrze Prezesa PAA, posiadają kadrę wykładowców z wyższym wykształceniem, wiedzą i doświadczeniem, obiekty, urządzenia i wyposażenie (lub dostęp do nich) do ćwiczeń praktycznych oraz opracowany program szkoleń, zatwierdzony przez Prezesa PAA. Podczas szkolenia należy prowadzić dziennik zajęć, który następnie przechowuje się co najmniej 5 lat.

Egzamin

Do egzaminu mogą przystąpić osoby, które odbyły wymagane szkolenie. Możliwe jest przystąpienie do egzaminu bez wcześniejszego szkolenia jeśli osoba zdająca była zatrudniona na stanowisku, wymagającym posiadania uprawnień, o które się stara, przez ostatnie 12 lub w okresie ostatnich 5 lat ukończyła studia na kierunkach zawierających w programie zagadnienia dozymetrii i ochrony radiologicznej (min. 30 godz. wykładów i 30 godz. ćwiczeń) lub posiada wykształcenie wyższe i co najmniej trzyletni staż pracy w warunkach narażenia w okresie ostatnich 5 lat.

Komisja egzaminacyjna

Do przeprowadzania egzaminów uprawniona jest komisja właściwa dla uprawnień umożliwiających zatrudnienie na stanowiskach mających istotne znaczenie dla BJiOR oraz właściwa dla uprawnień inspektora ochrony radiologicznej.

Osoba zdająca egzamin uiszcza opłatę egzaminacyjną w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia.

Egzamin składa się z dwóch części – pisemnej i ustnej. Część pisemna zawiera 30 pytań testowych oraz 3 zadania obliczeniowe lub pytania problemowe – 1 pkt za każde pytanie testowe, 0-10 pkt za obliczeniowe/problemowe. Dopuszczenie do egzaminu ustnego jest możliwe po zdobyciu co najmniej 20 punktów z testu oraz co najmniej 20 punktów z części obliczeniowej lub problemowej.

Egzamin ustny składa się z 5 pytań, za każde z nich można otrzymać maksymalnie 5 pkt. Do zdania egzaminu niezbędne jest uzyskanie co najmniej 15 punktów. Po zdaniu egzaminu osoba ubiegająca się o uprawnienia lub kierownik jednostki, w której jest ona zatrudniona występuje, w ciągu 6 miesięcy od egzaminu do Prezesa PAA z wnioskiem o nadanie uprawnień. Do wniosku należy dołączyć potwierdzenie zdania egzaminu, orzeczenie lekarskie, potwierdzenie wykształcenia, potwierdzenie stażu pracy, oświadczenie o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych (w przypadku uprawnień inspektora ochrony radiologicznej). Osoby dopuszczone do egzaminu bez szkolenia, nie muszą składać dokumentów złożonych z wnioskiem o dopuszczenie do egzaminu. Osoby, które w dniu składania wniosku o dopuszczenie do egzaminu posiadają uprawnienia, o które się ubiegają nie muszą dołączać dokumentów potwierdzających wykształcenie i staż pracy.

Uprawnienia nadaje się na 5 lat.

Figure 1: Wymagane kwalifikacje dla inspektorów ochrony radiologicznej

Rodzaj działalności	Staż pracy		Typ uprawnień
	Średnie	Wyższe
Przechowywanie, transport, obrót, stosowanie ZŹP. Instalowanie, stosowanie, obsługa urządzeń zawierających ŹP o akt < 10*wartość określona jako niepodlegająca zgłoszeniu ani zezwoleniu.	1	0	IOR-0
Wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie, składowanie, transport, stosowanie, obrót materiałów jądrowych, źródeł i odpadów (oprócz medycznych). Przechowywanie, transport, obrót, stosowanie ZŹP o aktywności < 10*wartość określona jako niepodlegająca zgłoszeniu ani zezwoleniu	3	1	IOR-1
Budowa, eksploatacja, zamknięcie, likwidacja składowisk odpadów promieniotwórczych.	3	1	IOR-1
Produkowanie, instalowanie, stosowanie, obsługa, obrót urządzeń zawierających ŹP (oprócz medycznych).	3	1	IOR-1
Instalowanie, stosowanie, obsługa urządzeń zawierających ŹP akt < 10*wartość określona jako niepodlegająca zgłoszeniu ani zezwoleniu.	3	1	IOR-1
Uruchamianie, stosowanie urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące do celów niemedycznych. Uruchamianie pracowni, również rtg .	3	1	IOR-1
Dodawanie substancji promieniotwórczych do wyrobów powszechnego użytku i medycznych, obrót, przywóz, wywóz do/z Polski.	3	1	IOR-1
Przetwarzanie, przechowywanie, składowanie, transport wypalonego paliwa jądrowego oraz wzbogacanie izotopowe.	4	2	IOR-2
Budowa, rozruch, próbna i stała eksploatacja, likwidacja obiektów jądrowych oraz składowisk wypalonego paliwa jądrowego. Budowa i eksploatacja przechowalników wypalonego paliwa jądrowego.	4	2	IOR-2
Źródła promieniotwórcze do celów medycznych – produkcja, instalacja, stosowanie	4	2	IOR-3
Podawanie substancji promieniotwórczych ludziom i zwierzętom	4	2	IOR-3

Osobom, które ukończyły studia wyższe zawierające w programie zagadnienia dozymetrii i ochrony radiologicznej (min. 30 godz. wykładów i 30 godz. ćwiczeń) poprzedzonych wykładem i ćwiczeniami z fizyki, okres stażu pracy w warunkach narażenia skraca się o rok.

Osobno przeprowadzane są szkolenia osób ubiegających się o uprawnienia inspektora ochrony radiologicznej w pracowniach rentgenowskich stosujących aparaty rentgenowskie do celów diagnostyki medycznej, radiologii zabiegowej, radioterapii powierzchniowej i radioterapii schorzeń nienowotworowych. Prowadzą je jednostki, które zostały wpisane do rejestru Głównego Inspektora Sanitarnego, który również nadaje uprawnienia.

Organ właściwy do nadawania uprawnień inspektora ochrony radiologicznej cofa te uprawnienia w drodze decyzji administracyjnej, jeżeli:

1. inspektor ochrony radiologicznej utracił pełną zdolność do czynności prawnych lub
2. w wyniku kontroli, stwierdzono, że inspektor ochrony radiologicznej nie wykonuje albo nie wykonuje należycie obowiązków.