Histologia/Tkanka chrzęstna i kostna

TKANKA CHRZĘSTNA

Chrząstka i kość należy do podporowych odmian tkanki łącznej. Jest to związane z faktem, iż charakteryzuje się sporą wytrzymałością mechaniczną.

• Nie jest unaczyniona, tlen i substancje odżywcze dochodzą do jej komórek z naczyń położonych poza chrząstką.
• Jest sztywna (dzięki istocie podstawnej) i sprężysta.
• Przykłady występowania — tchawica i oskrzela.
• Większość chrząstek przekształca się w kości.
• Rodzaje (różne rodzaje i ułożenie włókien) — szklista, sprężysta, włóknista.

Chrząstka szklista

• Komórki chrząstki — chondrocyty — usadowione są w jamkach istoty międzykomórkowej; posiadają 1 lub 2 jądra; syntezują między innymi GAG-i i białka.
• Posiada kolagen w postaci włókien (około 40% masy suchej).
• Woda stanowi około 70% masy.
• Istota międzykomórkowa może być zasadochłonna (młoda chrząstka szklista) lub kwasochłonna (starsza chrząstka szklista).
• Przykłady — powierzchnie stawowe, ściany krtani, tchawicy i oskrzeli.

Chrząstka włóknista

• Niewiele substancji podstawnej.
• Wiele równoległych pęczków włókien kolagenowych (typu I).
• Przykłady — dyski międzykręgowe, spojenie łonowe.

Chrząstka sprężysta

• Złożona z chondrocytów; dodatkowo w substancji międzykomórkowej występują cienkie włókna sprężyste.
• Niewielka ilość włókien kolagenowych (typu II).
• Jest podatna na zginanie.
• Przykłady — krtań, nagłośnia, trąbka słuchowa, małżowina uszna.

Tkanka kostna

• Twardy (dzięki solom mineralnym) rodzaj tkanki łącznej.
• Wytrzymała na odkształcenia.
• Tworzy kości.
• Pełni rolę ochronną tworząc elementy przestrzenne w organizmie.
• Pochodzenie mezodermalne.

Elementy składowe tkanki kostnej

• Substancja międzykomórkowa zawiera:
  • osteoid:
    • włókna kolagenowe (kolagen I syntezowany w osteoblastach),
    • organiczna substancja bezpostaciowa — głównie białka niekolagenowe;
  • substancję nieorganiczną (minerał kości) — ponad połowa masy tkanki, to hydroksyapatyt (krystaliczny minerał).
• Komórki:
  • osteoblasty (komórki kościotwórcze) — wytwarzają elementy składowe substancji międzykomórkowej; kontrolują proces jej mineralizacji; wielkość około 25 mikrometrów; budowa biegunowa; posiadają liczne wypustki cytoplazmatyczne (w celu łącznia się z wypustkami innych osteoblastów); syntezują i wydzielają kolagen typu I i proteoglikany,
  • osteocyty (najwięcej) — powstają w wyniku mineralizacji osteoblastów; młode posiadają strukturę podobną do osteoblastów; dojrzałe są płaskie i mają bardzo słabo rozwinięte elementy takie jak aparat Golgiego czy szorstka siateczka śródplazmatyczna,
  • osteoklasty — rodzaj makrofagów; występują najczęściej na powierzchni kości; posiadają wiele jąder; wydzielają enzymy i fagocytują rozkładana kość (ich funkcją jest niszczenie kości) i rozkładają w lizosomach.

Tkanka grubowłóknista

• Posiada wiele osteocytów i osteoidu.
• Wiele grubych i nieregularnych pęczków włókien kolagenowych.
• Występowanie:
  • u płodu i noworodka to pierwszy rodzaj tkanki kostnej,
  • u dorosłego m. in. w miejscach przyczepu ścięgien do kości .

Tkanka drobnowłóknista

• Dojrzała forma tkanki.
• Występuje w długich i płaskich kościach.
• Posiada pojedyncze cienkie (1-4 mikrometrów) włókna kolagenowe typu I tworzące blaszki
• Istota zbita:
  • charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną,
  • zbudowana jest ze ściśle ułożonych osteonów — system Haversa — o średnicy około 200 mikrometrów i długości kilku minimetrów; osteony zawierają w środku naczynie krwionośne i nerw,
  • przestrzenie pomiędzy osteonami wypełnione są przez nieregularne blaszki kostne,
  • tworzy trzony kości długich a także zewnętrzną warstwę nasad i pozostałych kości.
• Istota gąbczasta:
  • Złożona z blaszek kostnych tworzących beleczki, pomiędzy którymi znajduje się szpik kostny z naczyniami krwionośnymi,
  • występuje u nasady kości długich.

Pytania do wykładu

1. Do jakiego rodzaju tkanki zaliczamy chrząstkę i kość?
2. Jakie znasz rodzaje tkanki chrzęstnej? Omów ich budowę.
3. Gdzie dokładnie występują poszczególne rodzaje tkanki chrzęstnej?
4. Jakie składniki występują w substancji międzykomórkowej tkanki kostnej?
5. Które z komórek budujących tkankę kostną wydzielają białka początkujące i regulujące mineralizację kości?
6. Wymień i omów elementy składowe tkanki kostnej.
7. Omów różnice pomiędzy tkanką kostną grubowłóknistą a drobnowłóknistą.